1300 zł co miesiąc przez okres dwóch lat dla każdego obywatela bez względu na to, czy pracuje, czy też nie! Brzmi jak najgorszej jakości kiełbasa wyborcza? Otóż bezwarunkowy dochód podstawowy to nie hasło populistyczne, a eksperymentalny program, który realizowany będzie w Polsce, nie wierzysz? My na początku też nie wierzyliśmy!
- Bezwarunkowy dochód podstawowy – na czym polega?
- Bezwarunkowy dochód podstawowy w Polsce
- Kontrowersje wokół bezwarunkowego dochodu podstawowego
- Argumenty za wprowadzeniem Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego
- Argumenty przeciw wprowadzeniu bezwarunkowego dochodu podstawowego
- Bezwarunkowy Dochód Podstawowy w innych krajach Europy
Zgodnie z ideą, na której opiera się bezwarunkowy dochód podstawowy (BDP, dochód obywatelski), każdy obywatel otrzymywać ma od państwa określoną pulę pieniędzy. Bez znaczenia jest stosunek do pracy danej jednostki, wysokość jej zarobków, sytuacja rodzinna, materialna itp. Jak sama nazwa wskazuje - dochód ma być bezwarunkowy – przyznawany więc bez żadnych warunków. Te środki mają zapewnić jednostce przeżycie – umożliwić egzystencję na podstawowym poziomie.
Zamiast kilku zasiłków, o które trzeba oddzielnie wnioskować i które trzeba obsługiwać – jedno co miesiąc wypłacane świadczenie. Świadczenie przyznawane na osobę i w formie pieniędzy. Teoria BDP zakłada jednoczesne utrzymanie dodatków dla osób o specjalnych potrzebach.
Trwają pracę nad wdrożeniem programu wprowadzenia bezwarunkowego dochodu podstawowego w Polsce. Projekt z założenia ma obejmować pełnoletnich mieszkańców Mazur, a konkretnie – 9 gmin położonych na terenach graniczących z Rosją. Dlaczego projekt koncentrować ma się na mieszkańcach właśnie tych ziem? Wśród argumentów wylicza się wyjątkowo trudną sytuację materialną tamtejszej ludności oraz ograniczony rynek pracy.
BDP to jeden z elementów Strategii dla Pogranicza przyjętej przez Stowarzyszenie Warmińsko-Mazurskich Samorządów Pogranicza w 2021r. Jeszcze nie wiemy, w jaki sposób dobierani będą uczestnicy programu. Mówi się o liczbie nawet 31 tysięcy (!) mieszkańców objętych projektem. Projekt nie dotyczy dzieci (na dzieci przyznawane jest świadczenie 500+) ani emerytów (pobierających świadczenia emerytalne). Wciąż nie wiemy też, kiedy ruszy projekt… Ani skąd pojawi się 1 mld złotych na sfinansowanie go. Co więcej, nie mamy nawet pewności, że projekt w ogóle zostanie zrealizowany.
Zwolennicy BDP wierzą, że zapewnienie BDP nie tylko poprawi warunki życia ludzi, likwidując ubóstwo, lecz także wzmocni pozycję pracowników na rynku pracy i zachęci obywateli do podejmowania odważnych decyzji biznesowych dzięki uzyskanemu bezpieczeństwu ekonomicznemu – bez zagłębiania się, czy bezpieczeństwo to jest realne, czy też nie. Za likwidacją ubóstwa idą też poprawa zdrowia obywateli i spadek przestępczości. Z zagwarantowanymi środkami na zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych obywatele mogą być skłonni do nie tylko wspomnianej już aktywizacji zawodowej, lecz także podjęcia edukacji.
Przeciwnicy BDP uważają, że to kolejne pieniądze przyznawane za nic, które rozleniwiają społeczeństwo i osłabiają etos pracy, zmniejszając chęć podjęcia zatrudnienia przez obywateli. Przeciwnicy wskazują także ryzyko wykorzystania gwarantowanych środków na nieprzemyślaną i zbędną konsumpcję oraz zagrożenie pogłębiających się patologii. Koszt wprowadzenia BDP jest ogromny i trudno sobie wyobrazić zabezpieczenie w budżecie państwa takich dużych pieniędzy. Tym bardziej, jeśli inflacja będzie wymuszać regularną waloryzację BDP.
Eksperyment z wprowadzeniem pewnego rodzaju BDP przeprowadzono w Finlandii. Przez cały rok 2017 i 2018 z państwowych środków korzystało 2000 bezrobotnych. W 2021 r. eksperyment zaczęły Niemcy – 122 osoby przez 3 lata co miesiąc otrzymywać będę 1200 euro. Po przeciwnej stronie są Szwajcarzy, którzy w referendum w 2016 r. nie zgodzili się na wprowadzenie dochodu gwarantowanego. Czy decyzja Szwajcarów nie powinna skłaniać nas do głębszej refleksji?
Szwajcarzy powiedzieli „nie”, a Polacy? Dyskusje o wprowadzeniu BDP budzą ogromne emocje – jak większość ekonomicznych decyzji podejmowanych przez rządzących. Bezwarunkowy dochód podstawowy świetnie wypada w dyskusjach akademickich, a w realnym świecie? Cóż… dziś w Polsce jest tylko dyskutowanym projektem. Na szczęście?
Czytaj więcej:
Dr Maciej Szlinder. Dochód podstawowy nie taki straszny uniwersyteckie.pl
Bezwarunkowy dochód podstawowy. Eksperymentalny program w Polsce
Bezwarunkowy dochód podstawowy w Polsce - co to jest. Kto może dostać 1300 zł?